• pl
  • en
  • de

Założenia projektu

Średniowieczne rachunki kościołów toruńskich to projekt badawczo-edytorski, realizowany w Towarzystwie Naukowym w Toruniu w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki [nr 2016/23/B/HS3/00751] (2017 – 2023). Jego celem jest opracowanie, edycja i digitalizacja materiałów rachunkowych, które związane były z funkcjonowaniem kościołów w średniowiecznym Toruniu. Dokumentują one działalność funduszu kościelnego (fabrica ecclesiae), na którego czele stali świeccy witrycy (kirchenveter). W Toruniu to oni osobiście sporządzali rachunki, które przedkładali do rozliczenia radzie miejskiej.

 

Projekt obejmuje 15 jednostek archiwalnych, zawierających materiały rachunkowe dotyczące kościołów św. Jana, św. Wawrzyńca, św. Jakuba i kaplicy św. Katarzyny do 1553 roku. Tylko niewielka część tego materiału została dotychczas opublikowana.

 

  1. Rachunki kościoła św. Jakuba i kaplicy św. Katarzyny w Nowym Mieście Toruniu – 1468 – 12 kart – oryginał:  Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, nr 2042 – edycja: Sumowski Marcin, Rachunki witryka kościoła św. Jakuba w Toruniu z 1468 roku, [w:] Parafie w średniowiecznych Prusach w czasach zakonu niemieckiego od XIII do XVI w., pod red. A. Radzimińskiego, R. Biskupa, Toruń 2015, s. 237-271.
  2. Rachunki kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – (1380) 1436-1553 – 160 stron – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 6 – edycja fragmentu: Semrau Arthur, Der Bau des Kirchturms zu S. Johann in Thorn, „Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft u. Kunst zu Thorn” 18 (1910), s. 31.
  3. Rachunki kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – 1420-1502 – 67 kart – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 7 – edycja fragmentów: Semrau Arthur, Der Bau des Kirchturms zu S. Johann in Thorn, „Mitteilungen des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft u. Kunst zu Thorn” 18 (1910), s. 31-39.
  4. Liber censuum ecclesiae sancti Johannis – księga czynszowa kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – 1468-1525 – 94 karty – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 8 – brak edycji.
  5. Rachunki kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – 1469-1525 – 72 karty – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 9 – brak edycji.
  6. Rachunki kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – 1500-1527 – 126 kart – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 10 – brak edycji.
  7. Rachunki kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – 1509-1520 – 152 karty – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 11 – brak edycji.
  8. Rachunki kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – 1520-1553 – 234 karty – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 12 – brak edycji.
  9. Rachunki kościoła św. Jana w Starym Mieście Toruniu – 1546-1553 – 94 karty – oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Kościół św. Jana, sygn. 13 – brak edycji.
  10. Rachunki kościoła św. Wawrzyńca – 1 karta - oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, Nr. 626/4 – brak edycji.
  11. Rachunki kościoła św. Wawrzyńca – 1 karta - oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, Nr. 626/5 – brak edycji.
  12. Rachunki kościoła św. Wawrzyńca – 1 karta - oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, Nr. 626/6 – brak edycji.
  13. Rachunki kościoła św. Wawrzyńca – 1503 - 4 karty - oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, Nr. 626/7 – brak edycji.
  14. Rachunki kościoła św. Wawrzyńca – 1504-1508 - oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, Nr. 626/8 – brak edycji.
  15. Rachunki kościoła św. Wawrzyńca – 1427-1443 - 5 kart - oryginał: Archiwum Państwowe w Toruniu, Katalog I, Nr. 834a – brak edycji.

W projekcie uwzględnione zostały również rachunki plebana kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Starym Mieście Toruniu z lat 1445-1446 [16 kart – oryginał: Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz Berlin Dahlem, XX. HA, OBA, nr 9226 – edycja: Radzimiński Andrzej, „Roczniki Historyczne” 69 (2003), s. 167-187]. Ponieważ w tym wypadku mamy jednak do czynienia z prywatnymi rachunkami plebana, niezwiązanymi z funkcjonowaniem funduszu kościelnego, projekt obejmuje jedynie digitalizację tego źródła.

 

Podstawowym złożeniem projektu, realizowanym w ramach niniejszego portalu, jest elektroniczna edycja i digitalizacja wymienionych materiałów rachunkowych. Integralną część stanowi baza danych, w której zostaną umieszczone indeksy oraz skrócone biogramy występujących w rachunkach osób. Istotnym elementem elektronicznej edycji jest też wyszukiwarka przychodów i wydatków, która pozwala na zaawansowane wyszukiwanie konkretnych danych zawartych w źródłach.

 

Portal uzupełniała będzie klasyczna edycja papierowa części materiału, opublikowana w ramach „Fontes Towarzystwa Naukowego w Toruniu”. Zostanie ona poprzedzona rozbudowanym wstępem, zawierającym dokładny opis kodykologiczny poszczególnych jednostek archiwalnych. Poruszone zostaną w nim także problemy funkcjonowania fabricae ecclesiae w Toruniu, majątku kościelnego i działalności witryków.